De zandwegen in het landelijk gebied van Haren hebben hoge landschappelijke, cultuurhistorische en ecologische waarden. Na meer dan 30 jaar is de Harense nota Zandwegen toe aan actualisatie. De druk op het landelijk gebied is sterk toegenomen en de schaalvergroting in de landbouw laat sporen na in het landschap en op de wegen. Het is op de zandwegen en (fiets)paden veel drukker geworden. Het gemotoriseerd verkeer verstoort de rust en zit wandelaars en fietsers in de weg.
Gemeenteraad kritisch over beheer zandwegen en participatie
Op 16 januari 2024 werd de definitieve Nota Zandwegen door B&W vastgesteld. Dit onder voorbehoud van mogelijke wensen en bedenkingen van de Gemeenteraad. Op 7 februari 2024 vond de meningsvormende raadvergadering over deze Nota plaats. Negen insprekers legden uit wat er niet goed is aan de Nota en uitvoering. De mening over het onderhoud en de participatie tussen de wethouders en insprekers verschilde. Dat zorgde voor verwarring bij de raadsleven. Vervolgens kwam op 28 februari 2024 opnieuw de Nota in de raad aan de orde. De toezeggingen van de wethouders werden niet voldoende geacht. Verschillende partijen overwogen met een motie te komen. Op 6 maart 2024 werd in de gemeenteraad voor de derde keer de Nota Zandwegen behandeld. Deze keer met als resultaat de unaniem aangenomen motie Zandwegen op de goede weg waarin de toezeggingen van het college werden aangescherpt en vastgelegd. Lees meer bij SLGH in de pers en Nieuwsbrief 15.
Gemeentelijke concept Nota Zandwegen ter inzage
De gemeente Groningen heeft de concept Nota Zandwegen ter inzage gelegd. Tot 7 juni 2023 kan iedereen daarop reageren. SLGH heeft een reactie geschreven op het concept, zie Nieuwsbrief 12. Tot op heden is de enige informatie van de gemeente dat de definitieve nota Zandwegen ‘binnenkort’ verschijnt.
Nota en inventarisatie zandwegen van SLGH
De werkgroep Zandwegen van SLGH heeft in 2019 alle 68 zandwegen geïnventariseerd die in Haren in beheer zijn bij de gemeente. De totale lengte ervan bedraagt 43 km. Met inventarisatie wil SLGH een bijdrage leveren aan het opstellen van de Omgevingsvisie. De twee gepubliceerde nota’s zijn: Zandwegen in Haren (deel I) en Inventarisatie zandwegen (deel II).
Zandwegen in Haren (deel I) kan beschouwd worden als een actualisatie van de in 1989 door de gemeenteraad van Haren vastgestelde ‘Nota Zandwegen gemeente Haren’. In de aanbiedingsbrief bij deze nota aan de toenmalige raad werd het belang van de zandwegen als volgt omschreven: ‘gezien de landschappelijke, ecologische, recreatieve en cultuurhistorische functies van deze wegen, verdient het alleszins aanbeveling de zandweg als zandweg in stand te houden.’ De nota Zandwegen in Haren (deel I) wordt afgesloten met de knelpunten die naar voren komen. Deze zijn de basis voor verder overleg met de gemeente over de maatregelen die nodig zijn, zoals het verminderen van de verkeersdruk op de zandwegen en het veiligstellen van de cultuurhistorische waarden. Ook heeft SLGH erop aangedrongen om de zandwegen op te nemen op de Cultuurhistorische Waardenkaart, kaartlaag ‘historische en geografische structuren’.
Asfaltgranulaat op zandwegen in natuurgebieden
In februari 2023 is asfaltgranulaat gestort op cultuurhistorisch belangrijke wegen in het landelijk gebied van Haren. SLGH is daarover zeer verontrust. Op 20 februari 2023 heeft SLGH het college en verantwoordelijke wethouders van de gemeente Groningen met een brief dringend verzocht om het gebruik van asfaltgranulaat op zand- en halfverharde wegen te stoppen en het aangebrachte materiaal weer te verwijderen. Op de Zuiderhooidijk is dit voorjaar het materiaal gelukkig weer verwijderd. Elders echter nog niet. Volgens de provincie is het gebruik ervan binnen de wettelijke kaders. Of het ook wenselijk én gegarandeerd veilig is? we hopen dat inwoners en recreanten alert blijven op het gebruik van asfaltgranulaat in situaties waar het landschappelijk en milieutechnisch niet wenselijk is.
Zandwegenbeleid en vaststelling motie Landschapsvisie door de gemeenteraad
Op 27 mei 2021 zijn er door diverse fracties uit de gemeenteraad vragen gesteld aan het college van B&W over de zandwegen in ons gebied en over het onderhoud. Op 23 juni 2021 heeft het college van B&W op de Raadsvragen over zandwegen geantwoord. Op 7 juli 2021 is door de raad Motie Landschapsvisie vastgesteld. Op 1 september 2021 gaven we een Presentatie Zandwegen in Haren aan de gemeenteraad over het belang van zandwegen. Aansluitend vond een excursie plaats en is gewezen op de knelpunten. In najaar 2021 gaat de gemeente in gesprek met bewoners- en maatschappelijke organisaties. Naar verwachting zou in 2022 het definitieve beleid worden vastgesteld. Zie ook de Nieuwsbrieven 8, 9 en 10 voor meer informatie over acties van SLGH. Vaststelling is echter uitgesteld en wordt naar verwachting najaar 2023. Tot op heden (december 2023) is de enige informatie dat definitieve nota binnenkort verschijnt.
Pilot 30 km/u zone zandwegen gehonoreerd
Het idee om op de zandwegen naar en rond het Noordlaarderbos een 30 km/u zone in te stellen, is ingebracht in het project Groene Parel. Dit idee is als pilot gehonoreerd en zal dienen als input voor het zandwegenbeleid. Lees meer: Verslag Pilot Zandwegen 30 km/u zoneborden.
Zandwegen van groot belang voor bijzondere biodiversiteit
Het Brabants Landschap heeft onderzoek laten doen naar de natuurwaarde van zandwegen in agrarisch gebied. Uit dit onderzoek blijkt dat zandwegen van groot belang zijn voor de biodiversiteit. Bij zandwegen komen meer soorten en individuen voor dan bij asfaltwegen, ook zijn de soorten meer bijzonder. Verder zijn verschillende typen bermbegroeiingen bekeken. Vooral structuurrijkdom en luwte blijken belangrijke factoren te zijn voor een hoge biodiversiteit op locatieniveau. Zandwegen met een goed ontwikkelde bermvegetatie kunnen een functie vervullen als verbinding tussen natuurgebieden. Lees meer in het onderzoeksrapport: Natuurwaarde van zandwegen in agrarisch gebied (januari 2020) en de artikelen in Vakblad Natuur Bos Landschap (januari 2021) en in Nature today (22-1-2021).
In Noordlaren zijn een aantal zandwegen die oost west lopen en zonnig gelegen zijn. Deze hebben van oudsher een bijzondere rijke flora. Door verkeerd wegonderhoud in de afgelopen jaren en enkele vergissingen met nieuw ingezet ecologisch bermbeheer is de flora in deze bermen sterk achteruit gegaan. Zoals eerder gemeld is de recreatiedruk enorm toegenomen en door intensief weggebruik herstellen de bermen moeizaam. Hierover volgt nog nadere informatie van de werkgroep biodiversiteit.
Samenstelling van de werkgroep Zandwegen:
- Pieter Boomsma, Haren
- Ingrid Schenk, Noordlaren
- David van der Kellen, Noordlaren
- Jan Wittenberg, Onnen